Bạn đang xem: Các nhân vật lịch sử việt nam thời nhà lý
1.Lý Thái Tổ (1010-1028) tên thiệt là Lý Công Uẩn, fan làng Cổ Pháp, nay trực thuộc về thị trấn Đông Ngạn, lấp Từ Sơn, thức giấc Bắc Ninh. Tương truyền Công Uẩn không có phụ vương mẹ, chị em là Phạm Thị đi dạo chùa Tiêu đánh (làng Tiêu Sơn, che Từ Sơn), ở mộng thấy tải với thần nhân rồi về gồm thai sinh ra người con trai, lên 3 tuổi đem cho người sư ở chùa Cổ Pháp thương hiệu là Lý Khánh Vân làm bé nuôi, đặt tên là Lý Công Uẩn. Sau khoản thời gian triều chi phí Lê suy thoái, Lý Công Uẩn được thiền sư Vạn Hạnh, cùng quan đại thần là Đào Cam Mộc chuyển lên làm cho vua, mang hiệu là Lý Thái Tổ, lập đề nghị nhà Lý. Đây là vị vua hiền từ, nhiệt thành lo mang đến dân, sinh hoạt ngôi được 19 năm. Là người trước tiên có công lớn trong bài toán dời đô ra Thăng Long (1010) (nay là Hà Nội). Vấn đề dời đô ra Thăng Long ở trong nhà vua đã chứng minh một tầm nhìn kế hoạch sâu rộng lớn trong việc xây dựng một sự nghiệp lâu dài, phản ảnh thế đi lên của vương vãi triều và quốc gia với hình tượng rồng bay. Ngoài ra đích thân bên vua tổ chức triển khai xây dựng tởm thành, cung điện, lập phố xá. Vua khôn xiết trọng đãi những người dân đi tu, xuất vàng tệ bạc của triều đình hình thành nhiều miếu tháp, thường miếu; công ty vua từng không đúng quan là Nguyễn Đạo Thanh cùng Phạm Hạc quý phái Tàu lấy Kinh Tam Tạng mang lại để vào kho Đại Hưng. đơn vị vua hết lòng âu yếm phát triển văn hóa truyền thống dân tộc, kiện toàn cỗ máy nhà nước, để nền móng cho 1 triều đại tồn tại vinh quang trên 200 năm.2.Lý Thái Tông (1028 – 1054): hoàng thái tử Phật Mã lên ngôi lấy niên hiệu là Thiên Thành. Vua là một trong người có tây vị đỉnh ngộ, thông lục nghệ, tinh thao lược, và là fan rất thông đạt Phật học, là 1 trong vị vua nhân từ, nhiệt tình thương dân. Hễ năm như thế nào đói kém tuyệt là đi đánh giặc về thì lại sút thuế mang lại dân mặt hàng hai ba năm. Ngay đối với kẻ làm nội loạn, nhà vua cũng sử dụng chữ nhân nhằm đối xử như trường vừa lòng Nùng Trí Cao, sau khoản thời gian nổi lên cát cứ, bị bắt, vua không đều tha tội nổi loạn mà còn phong tước mang lại nữa. Vua luôn tăng cường tổ chức quân đội, quan tâm củng rứa nhà nước pháp quyền nên phát hành bộ Hình thư, bộ công cụ thành văn thứ nhất của thời đại quân chủ. Nhà vua trị bởi vì 27 năm thì mất.3.Lý Thánh Tông (1054 - 1072) : Thái Tử Nhật tôn vinh ngôi năm 1054, đổi tên nước Đại Cồ Việt thành Đại Việt. Ông cũng là 1 vị vua danh tiếng nhân từ, yêu thương dân như yêu con. Có một năm trời rét mướt lắm, bên vua bảo đa số quan hầu rằng : “ Trẫm nghỉ ngơi trong cung ăn diện thế này còn rét, nghĩ phần lớn tù phạm giam vào ngục, yêu cầu trói buộc, cơm không có mà ăn, áo không tồn tại mà mặc, vả lại sở hữu người xét hỏi không xong, gian ngay không rõ, nhỡ giá buốt quá mà chết thì thật là yêu quý lắm”. Nói xong, vua truyền đem chăn chiếu mang đến tù ở và hằng ngày cho nhị bữa ăn. Lại sở hữu một hôm khi vua ngự ở năng lượng điện Thiên Khánh xét án, có Động Thiên Công Chúa đứng hầu mặt cạnh. Thánh Tông chỉ vào công chúa cơ mà bảo các quan rằng : “Lòng trẫm yêu thương dân cũng như yêu nhỏ trẫm vậy, hiềm vị trăm họ ngây ngô dại, có tác dụng càn buộc phải tội, trẫm lấy có tác dụng thương lắm. Trường đoản cú rày về sau tội gì rồi cũng làm nhẹ sút đi”. Thật là tấm lòng của một vị minh quân không còn lòng yêu thích dân chúng. Chính vì vậy dưới triều này nội địa ít có nội loạn, cuộc sống đời thường thanh bình. Ngài còn là một người có công khai hóa văn học, lập Văn Miếu, có tác dụng tượng Chu Công, Khổng Tử với thất thập nhị hiền để thờ. Nước ta có văn miếu quốc tử giám thờ Khổng Tử với chư hiền khởi đầu từ đấy. Vua còn chú trọng thiết kế chùa Tháp, lừng danh là tháp Bảo Thiên, khích lệ nông nghiệp, gồm công mở rộng bờ cõi.Xem thêm: Trạng Nguyên Trẻ Nhất Lịch Sử Việt Nam Là Ai, Chuyện Về Trạng Nguyên Nguyễn Hiền
4.Lý Nhân Tông (1072 -1127) : Vua Thánh Tông mất vào khoảng thời gian 1072, thái tử Càn Đức, là bé của Vua Lý Thánh Tông cùng bà Ỷ Lan, new 7 tuổi lên có tác dụng vua, đem hiệu là Lý Nhân Tông, gồm Quan Thái sư là Lý Đạo Thành có tác dụng phụ chính. Nhà vua trị vì chưng 52 năm, lập được rất nhiều công trạng. Đây là 1 trong những vị vua sống phải kiệm, âu yếm việc thay đổi trong nước, ham thích hợp văn hóa, tổ chức khoa cử. Năm Ất Mão 1075 công ty vua cho mở khoa thi tam trường nhằm tuyển chọn bạn văn học vào làm quan. Đây là kỳ thi thứ nhất ở nước ta, chọn được 10 người. Ko kể ra, đơn vị vua còn tạo nên trường đại học để tuyển chọn mộ, huấn luyện và giảng dạy nhân tài. Vào thời điểm năm Bính Thìn (1076) nhà vua đến lập văn miếu quốc tử giám để bổ những người dân văn học tập vào dạy dỗ (đây được xem như thể trường Đại Học trước tiên của nước ta). Đến năm 1086 công ty vua cho mở khoa thi chọn người văn học tập vào Hàn Lâm Viện. Vua vừa là 1 trong nhà thơ đề cao siêu Phật giáo lẫn Lão giáo, mà lại còn là một nhạc sĩ, tiếp thụ tinh hoa âm nhạc Champa nhằm làm đa dạng thêm âm thanh Việt.5.Lý thường xuyên Kiệt (1019-1105) : là một danh tướng lừng danh nhất bên dưới triều công ty Lý. Ông là một trong những người ham mê học, nối tiếp võ nghệ được Lý Thánh Tông cùng Lý Nhân Tông tin dùng. Từ thời điểm năm 1069-1076 đánh tan quân Champa với quân Tống, góp phần lớn vào sự nghiệp bảo đảm độc lập và toàn vẹn lãnh thổ Đại Việt. Ông là người lãnh đạo quân sự rât tài giỏi, nổi tiếng với bài xích thơ bất hữu “Nam quốc san hà” để động viên quân sĩ, tạo động lực thúc đẩy lòng quân hăng hái đánh giặc. Ngày nay, tại Thanh Hóa và Hà Nam có đền bái Lý hay Kiệt. Đặc biệt sinh sống Hà Nam, vùng Thi Sơn, Kim Bảng dân chúng còn lưu hành điệu hát dậm và múa dậm sống Quảng Sơn, là rất nhiều điệu dân ca, dân vũ khét tiếng được biểu diễn hằng năm tại Hội Đền Quyến Sơn để vinh danh ông.Ngoài các bậc nam nhân được tôn vinh trên, còn có hai đàn bà cũng không kém tài xuất chúng được lưu danh, chính là :6.Lý Ngọc Kiều (1041-1113) : pháp hiệu là Diệu Nhân, là cháu nội của Lý Thái Tông. Theo Thiền Uyển Tập Anh, trước khi xuất gia, Ngọc Kiều đã có nhiều trăn trở, công chúa từng than : “ Ta xem cụ gian, không còn thảy những pháp cũng giống như mộng huyễn, huống gì lũ sang quý tạm bợ lại rất có thể nương dựa được sao?”. Thiếu phụ vốn là một trong công chúa được nuôi dưỡng trong cung, sống cuộc sống vương mang được yêu chiều, nên những lúc trở thành “phu nhân” của một thủ lĩnh sinh hoạt núi rừng xa lạ, công chúa đã đề xuất trải qua các nổi sinh ly tử biệt, hiểu rõ sâu xa những khổ đau mà chúng sinh đề nghị gánh chịu trong cuộc đời. Chính vì sự kinh nghiệm ấy, nên vào thời điểm năm 21 tuổi, khi ông xã mất, công chúa đã gồm một thái độ dứt khoát : “Đem mang lại hết các đồ trang sức, xuất gia, mang đến thụ giới với Thiền sư Chân không tại mùi hương Phù Đổng, học hỏi và giao lưu tâm yếu”. Nhờ tiếp liền Phật học, bà trở nên vị chị em thiền sư nổi tiếng điều khiển Ni viện mùi hương Hải. Là 1 trong bậc thầy tận tình đem trọng tâm yếu Đại thừa chỉ dẫn cho hầu như ai ước ao cầu học, Sư bà hay giảng giải cho những đệ tử rằng : “Chỉ trở về mối cung cấp tự tính thì dù cách thức “đốn” xuất xắc “tiệm” đều rất có thể tùy đó mà nhập. Hãy luôn tĩnh lặng trong sạch, kị xa thanh sắc, ngôn ngữ”. Diệu Nhân coi khiếp Kim cương là bộ kinh đa số dẫn dắt quy trình tu tập của mình. Khi có tín đồ hỏi một câu trong gớm Duy Ma Cật “ toàn bộ chúng sinh bệnh cần ta cũng bệnh, vậy sao call là khi nào cũng kị xa thanh sắc?”, Sư bà sẽ giảng giải rằng nếu rước sắc với thanh mà cầu Phật chính vậy theo “tà đạo”, chính vì “Đạo vốn ko lời”, fan tu hành “Xưa nay ko đi” đề nghị ngồi yên bình suy tư. Diệu Nhân là 1 trong thiền gia đáng tin tưởng đương thời, trước lúc về cõi vĩnh hằng bà đã để lại một hướng dẫn về bí quyết tu tập và cũng hoàn toàn có thể xem là tuyên ngôn của bà về quan niệm sống chết, về quy luật tự nhiên và thoải mái của cuộc sống đời thường con tín đồ . Sư bà cũng ý niệm : Thiền vốn là vô ngôn ! Điều bao gồm yếu là mọi tín đồ phải phá quăng quật mọi “chấp trước”, như thế sẽ đạt tới giác ngộ. Diệu Nhân vẫn góp vào một cái nhìn sáng sủa suốt, một cách biểu hiện ung dung tự tại góp phần làm nên ý thức lạc quan, trí óc và chắc chắn của văn học thiền thời Lý, 1 trong các những đặc sắc riêng của thơ thiền thời Lý Trần mà văn học thiền qua các giai đoạn sau quan yếu đạt cho được. Sau này, bà trở thành người đứng đầu nạm hệ vật dụng 17 của cái Thiền phương Nam.7. Ỷ Lan ( ? 1117) : quê ở hương Thổ Lỗi, lộ Bắc Giang. Xuất thân trường đoản cú một cô nàng hái dâu chăn tằm, nhờ vào thông minh, tài sắc, nết mãng cầu được Lý Thánh Tông đón về cung lập làm nguyên phi, sau này là chị em của Vua Lý Nhân Tông, được tôn là Thái hậu Linh Nhân. Năm 1069, khi vua Lý Thánh Tông thân chinh đi tiến công giặc nước ngoài xâm, Bà ở nhà góp phần làm chủ việc nước, chăm sóc quốc sự, hàng phục nhân tâm, trị nước có kỷ cương khiến cho thần dân thán phục, giang sơn được im vui, tạo điều kiện cho vua Lý Thánh Tông đánh chiến hạ Champa. Bà vốn xuất thân là 1 trong thôn nữ, đề nghị rất thông cảm và hiểu rõ sâu xa nổi đau của người thiếu nữ nông dân vì nghèo đói phải lấy thân gán nợ cho nhà giàu, phải cho xuất của trong kho chuộc về, và xây dựng ông chồng con hạnh phúc cho họ. Ngô Sĩ Liên đã tất cả lời bàn : “Con gái nghèo mang lại nỗi đề nghị đợ mình làm mướn, nam nhi nghèo đến nỗi không vợ đó là thuộc dân của thiên hạ. Thái hậu (tức Ỷ Lan) đổi mệnh cho họ cũng là vấn đề nhân bao gồm vậy”. Bà không những sửa sang bài toán quốc chính, bức tốc quân đội, tía phòng, chăm sóc việc mở sở hữu dân trí, việc thi cử học hành và còn ban hành nhiều điều ích quốc lợi dân. Bà còn khuyên nhủ vua có tác dụng điều thiện, trị điều ác, nhiệt tình hiểu thấu đầy đủ việc gian truân của fan nông dân. Tuy sống trong lầu son gác tía, nhưng bà thường chăm lo đến đời sống cùng cực của nông dân lao động, vạc chẩn thóc lúa cho những người nghèo. Bà là bạn sùng đạo Phật, ưa thao tác làm việc từ thiện, lập nhiều đình chùa, hay lui tới những đình chùa, hiệp thương với các tăng ni thuyết lí đạo Phật. Bà cũng có làm những bài bác kinh, câu kệ còn truyền lại cho ngày nay. Vì là một trong nữ nông dân nghèo, thừa hưởng phú quý vinh hoa, nên bà vẫn cho là điều “sắc sắc, ko không” là phù vân … Sau này, mặc dù trở thành một phụ nữ vương giả, với cuộc sống đời thường vàng son, dẫu vậy không làm cho vẫn đục trọng điểm hồn bà, thật là một thiếu nữ hiếm gồm trong lịch sử hào hùng nghìn năm trước. Bà mất vào trong ngày 25 tháng 7 năm Đinh Dậu, Hội tường đại khánh năm sản phẩm công nghệ 8 (1117) đời Lý Nhân Tông. Lúc bà mất, được phong thụy là Phù Thánh Linh Nhân Hoàng thái hậu, táng ở thọ Lăng, bao phủ Thiên Đức. Hiện giờ còn miếu cúng bà ở nhị xã Cẩm Đới cùng Cẩm cầu huyện Gia Lộc, tỉnh giấc Hải Dương.Tóm lại : những danh nhân đời Lý vốn ngấm nhuần tứ tưởng Phật giáo, luôn lấy Đạo, rước tình yêu mến trong câu hỏi trị nước an dân, phạt huy truyền thống lâu đời ngàn đời với ý thức desgin ý chí và tinh thần dân tộc bằng đạo lý nhân nghĩa; đem sự anh minh, thanh bạch, trung chính, yên dân như các giá trị phổ biến để tạo nên bộ mặt của thời đại. Từng ngôi nhà của người Việt đều phải sở hữu một bàn thờ cúng tổ tiên để tưởng niệm đến nguồn cội, để tìm tới Nhân bản. Tìm tới nhân bạn dạng chính là sứ mạng vi nhân mà fan tín trang bị Cao Đài nói riêng, toàn cục dân tộc Việt nói phổ biến phải triển khai để trở về với Đạo, với tình thương, như lời Đức Đông Phương Lão Tổ vẫn dạy tại Trúc Lâm Thiền Điện, Tuất thời 17.7.Tân Hợi (06.9.1971) :Sông tê nước vẫn lưu giữ về nguồn,Tâm đạo con người chẳng dễ dàng buông,Cội rễ khi nào xa vẫn đoái ,Công trình xây dựng vì tình thương.
