BỐN VỊ THÁNH BẤT TỬ TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM

Truyền thuyết còn kể rằng: Ông xuất hiện tại làng Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội thời Vua Hùng thứ 6. Thánh Gióng là người "trời" đầu thai có tác dụng đứa trẻ mặc dù lên 3 mà không biết nói cười. Vào trận chiến với giặc Ân, Thánh Gióng cùng chiến đấu với Thánh Hùng Linh Công, cả hai thuộc hợp binh đánh một trận quyết định ở chân núi An Vũ Ninh Sơn. Hùng Linh Công là cháu ruột Vua Hùng, một danh tướng thuộc đời Hùng Vương thứ 6 (1718 - 1631 TCN), ông được vua trao đến kim đao với 3 vạn binh mã đi tiên phong cùng với Thánh Gióng đánh tan giặc Ân. Ông được Vua Hùng giao mang đến cai quản xứ kinh Bắc, ông cũng tất cả công trừ hổ để giữ cuộc sống an yên cho dân. Ông ra đời và mất trên đất Hiệp Hòa, Bắc Giang với được thờ ở Đền IA khoảng 3.700 năm nay. Trong "Trường thiên đối liên" (mỗi vế đối tất cả 71 chữ Hán) còn lưu lại ở Đến IA có câu nêu công đức của hai Thánh: “... Diệt quốc cừu, điện quốc cơ, trùng tiêu quốc xí/Đương ư sóc phong liệt tướng/Thành sở vị: giang nam nhất nhân, giang bắc nhất nhân” (dịch nghĩa: “... Diệt giặc nước, xây móng nền, dựng cờ Tổ quốc/Cùng trang liệt tiếng Sóc Sơn/Thành truyền thuyết: phía nam sông tướng giỏi, phía Bắc sông người tài” (tức là phía phái nam sông Cầu gồm tướng giỏi là Thánh Gióng, phía Bắc sông Cầu tất cả người tài là Hùng Linh Công).

Truyền thuyết thứ tía là truyền thuyết về Thánh Chử Đồng Tử, lan truyền từ thế kỉ XV (Lê Đức Thịnh, đã dẫn, tr. 283). Đây là câu chuyện về tình duyên giữa công chúa Mỵ Nương Tiên Dung với cánh mày râu trai nghèo khổ Chử Đồng Tử.

Tương truyền Chử Đồng Tử sống cùng phụ vương là Chử con quay Vân tại Chử Xá (huyện Văn Giang, Hưng Yên); gồm bản viết là Chử Vi Vân. Theo "Việt sử giai thoại" của Nguyễn Khắc Thuần - NXB Giáo dục). Chẳng may nhà cháy, mất hết của cải, hai phụ vương con chỉ còn lại một chiếckhố phải rứa nhau mà mặc. Thời điểm người phụ thân lâm chung, ông gọi bé lại bảo rằng hãy giữ chiếc khố lại cho bản thân. Thương phụ vương nên Chử Đồng Tử liệmkhố theo cha, bản thân thì chịu cảnh trần truồng khổ sở, kiếm sống bằng cách ban đêm câu cá, ban ngày dầm nửa người dưới nước, đến gần thuyền phân phối cá hoặcxin ăn.

Đền thờ Chủ Đồng Tử ở Đa Hòa, xã Bình Minh, Văn Giang, Hưng Yên. Ảnh tư liệu

Thời ấy VuaHùng Vươngthứ cha có cô con gái tên là Tiên Dungđến tuổi cập kê cơ mà vẫn chỉ thích ngao du sơn thủy, ko chịu lấy chồng. Một hôm thuyền rồng của công chúa đến thăm vùng đó. Nghe tiếng chuông trống, đàn sáo lại thấy nghi trượng, người hầu tấp nập, Chử Đồng Tử hoảng sợ vội vùi mình vào cát lẩn tránh. Thuyền gạnh vào bờ, Tiên Dung dạo chơi rồi sai người quây màn ở bụi lau để tắm, ngờ đâu đúng ngay chỗ của Chử Đồng Tử. Nước xối dần để lộ body Chử Đồng Tử dưới cát. Tiên Dung gớm ngạc bèn hỏi han sự tình, nghĩ ngợi rồi xin được cùng đề nghị duyên vợ chồng.

Vua Hùng nghe chuyện thì giận dữ vô cùng, không cho Tiên Dung về cung. Phụ nữ biết ý đề xuất cùng chồng mở chợ Hà Thám đổi chác với dân gian. Mua sắm tấp nập, phồn thịnh, ai cũng kính thờ Tiên Dung-Chử Đồng Tử có tác dụng chúa (theo "Việt sử giai thoại" của Nguyễn Khắc Thuần, NXB Giáo dục).

Một hôm bao gồm người bày cho phương pháp ra ngoài sắm sửa nhiều lãi, Tiên Dung khuyên chồng nghe theo. Chử Đồng Tử bèn theo khách hàng buôn đi khắp ngược xuôi. Một trong ngày hôm qua ngọn núi giữa biển thương hiệu Quỳnh Tiên (có bản ghi là Quỳnh Vi - tham khảo "Việt sử giai thoại" - Chuyện kể Chử Đồng Tử; đây là tên một ngọn núi chỉ tất cả trong thần thọai), Chử Đồng Tử trèo lên am bên trên núi với gặp một đạo sĩ thương hiệu Phật Quang. Phái mạnh bèn giao tiền mang đến khách buôn đi cài hàng, còn bản thân thì ở lại học phép thuật. Sau thuyền quay lại đón, Phật quang tặng Chử Đồng Tử một cây gậy với một chiếc nón lá, dụ rằng đây là vật thần thông.

Về nhà, Chử Đồng Tử truyền mọi sự lại mang lại vợ. Tiên Dung giác ngộ bèn bỏ việc buôn bán, cùng chồng chu du tìm thầy học đạo. Một hôm tối trời, đã mệt mà không có hàng quán ven đường, nhì vợ chồng dừng lại cắm gậy úp nón lên trên cùng nghỉ. Bỗng nửa đêm, chỗ đó nổi dậy thành quách, cung vàng điện ngọc sung túc, người hầu lính tráng la liệt. Sáng hôm sau, dân chúng quanh vùng kinh ngạc bèn dân hương hoa quả ngọt đến xin có tác dụng bầy tôi. Từ đấy chỗ đó phồn thịnh, phong lưu như một nước riêng.

Xem thêm:

Nghe tin, Vua Hùng mang đến là tất cả ý tạo phản, vội xuất binh đi đánh. Quân công ty vua đến, mọi người xin ra chống cự nhưng Tiên Dung chỉ cười và từ chối không kháng cự phụ thân mình. Trời tối, quân công ty Vua đóng ởbãi Tự Nhiên biện pháp đó một bé sông. Đến nửa đêm bỗng nhiên bão to lớn gió lớn nổi lên, thành trì, cung điện và cả bầy tôi của Tiên Dung-Chử Đồng Tử phút chốc cất cánh lên trời. Chỗ nền đất cũ bỗng sụp xuống thành một loại đầm rất lớn.

Nhân dân mang đến đó là điều linh dị bèn lập miếu thờ, bốn mùa bái tế và gọi đầm đó là đầm Nhất Dạ Trạch (Đầm Một Đêm), bến bãi cát đó là bến bãi Tự Nhiên hoặc bến bãi Màn Trù với chợ đó là chợ Hà Thị.

Sự gặp gỡ gồm phần kì bí đã thêu dệt cần một thiên tình sử lạ vào loại bậc nhất trong lịch sử dân tộc. Lạ lùng là ở đây có một tình yêu cùng quan niệm bạo dạn, tới mức dũng cảm, vượt qua tất cả mọi ranh ma giới. Phái nữ Tiên Dung dám yêu, dám lấy chàng Chử Đồng Tử nghèo hèn, bất chấp mọi lễ giáo phong kiến và ngôi vị thứ bậc trong thôn hội. Đây là một đường nét đẹp đậm chất nhân văn nhất vào bốn vị Thánh của “Tứ bất tử”. Câu chuyện thể hiện nguyện vọng xây dựng một cuộc sống phồn vinh vật chất trên nền tảng một tình cảm đích thực. Người ta đã thống kê bao gồm tới 72 thôn lập điện thờ Chử Đồng Tử, rải rác ở nhị bờ tả ngạn sông Hồng. Vào đó, có một đền thờ lớn lập tại xã Chử Xá, Văn Đức, Gia Lâm, Hà Nội.

Phủ Tây Hồ, nơi thờ Mẫu Liễu Hạnh. Ảnh tư liệu

Vị thánh cuối cùng trong bốn vị, có tên thật là Liễu Hạnh, xuất hiện vào thời Lê (1557). Liễu Hạnh Công chúa là một trong những vị thần quan trọng nhất củatín ngưỡng Việt Nam. Bà còn được gọi bằng các tên: Bà Chúa Liễu, Liễu Hạnh, Mẫu Liễu Hạnh hoặc ở nhiều nơi thuộc vùngBắc Bộbà được gọi ngắn gọn là Thánh Mẫu.

Liễu Hạnh Công chúa được thờ ở rất nhiều nơi như Phủ Giầy ( nam Định), phủ Tây Hồ cùng đền Sòng Sơn Vọng Từ(phố Tôn Đức Thắng) ở (Hà Nội), đền Dâu Tam Điệp, (Ninh Bình), đền Sòng cùng đền Phố cat (Thanh Hóa), đền Phủ giày (TP Hồ Chí Minh) ... Vào đó, phủ Giầy ở Vụ Bản phái mạnh Định là nơi quan lại trọng nhất. Hàng năm, đến ngày huý của bà, dân bọn chúng đi trẩy hội rất đông, đặc biệt là ở hội Phủ Giầyvào mon 3âm lịch (từ mồng 1 đến mồng 10). Dân gian bao gồm câu: "Tháng Tám giỗ Cha, tháng tía giỗ Mẹ", nói về ngày giỗ của nhị vị được dân gian thờ cúng: "Cha" là Vua phụ vương Bát hải Động Đình với Trần Hưng Đạo, còn "Mẹ" đó là bà Chúa Liễu.

Liễu Hạnh là một điển hình về sự khẳng định vai trò của người phụ nữ, dám thể hiện tiếng nói phản chống với triều đình phong kiến, còn với nặng tư tưởng Nho giáo, ko coi trọng mục đích của người phụ nữ. Liễu Hạnh được dân gian tôn sùng là Thánh Mẫu.

Tục thờ Tứ bất tử là một tục lệ có màu sắc tín ngưỡng nhưng lại phản ánh đậm đường nét truyền thuyết lịch sử và có mức giá trị văn hoá rất sâu sắc. Đây đó là nền tảng tư tưởng làm nên cốt phương pháp của bé người Việt Nam: kiên trung, bất khuất, thông minh, sáng sủa tạo, tình nhà nghĩa nước hài hoà. Chất nhân văn được kết tinh, chắt lọc vào bao chặng đường lịch sử đã làm ra biểu trưng hiển hách nhất của bé người Việt nam ta. Đó là bề dày, là cội nguồn của đời sống tinh thần làm ra sức mạnh của dân tộc vào mọi hoàn cảnh từ xưa tới nay.