“Thảm kịch vĩ nhân”, “Công chúa Đồng Xuân”, “Thiên thu huyết lệ” là những tiểu thuyết lịch sử vẻ vang có tính chất chiêu tuyết (rửa sạch sẽ oan ức) cho mọi án oan ngút trời trong định kỳ sử.
Bạn đang xem: Những vụ án nổi tiếng trong lịch sử việt nam
 |
| Tiểu thuyết Thảm kịch vĩ nhân của Hoàng Minh Tường. Ảnh: M.C. |
Thảm kịch vĩ nhân - cuộc tranh giành vương quyền và màn kịch tội ác
Đầu tiên phải nói tới cuốn tè thuyết Thảm kịch vĩ nhân của công ty văn Hoàng Minh Tường. Item đã kể lại toàn cục vụ thảm án tàn khốc diễn ra trong 27 ngày, tính từ ngày sinh hoàng tử Lê tứ Thành (vua Lê Thánh Tông sau này) đến ngày Ức Trai nguyễn trãi và Lễ nghi học sĩ Nguyễn Thị Lộ cùng bố họ lên đoạn đầu đài.
Trong cuốn tè thuyết, để chiêu tuyết cho Ức Trai tiên sinh với Lễ nghi học tập sĩ, ngoài các nhân vật kế hoạch sử, tác giả đã sáng tạo hư cấu thêm một tuyến đường nhân đồ hiện đại đều phải có mục đích bình thường là search mọi giải pháp trả lại danh dự cho đường nguyễn trãi và Nguyễn Thị Lộ. Đồng thời, tác giả kể tới sự trường thọ của một tư liệu “độc tốt nhất vô nhị”, đó là một trong thư tịch Hán Nôm cổ, có 5 quyển, tất cả tuổi đời rộng 500 năm, được giữ giàng trong một ngôi đình cổ.
Thư tịch này là trước tác của cầm Ứng Nhân Đoàn Khâm, một trong những học trò của Nguyễn Khuê, con trai cả Nguyễn Trãi có tên là Long Thành tạp ký. Bộ sách này còn có tính tuyệt đối cao khi nó được ghi chép như sử cam kết thực lục. Không chỉ có vậy nó lại thẳng chép về thời đại tác giả Đoàn Khâm sinh sống (tác mang tham gia gián tiếp vào máy bộ quan lại đương triều) và ghi chép nhiều bài toán mà bộ Đại Việt sử ký của Ngô Sỹ Liên ko đề cập…
Từ nội dung của cục Long Thành tạp ký, toàn thể cuộc giành giật vương quyền và màn kịch tội lỗi được dựng lên để gần kề hại một bậc vĩ nhân đã biết thành phơi bày. Thủ phạm thiết yếu của màn kịch này chính là hoàng hậu Nguyễn Thị Anh, bà xã thứ của vua Lê Thái Tông, bà mẹ của vua Lê Nhân Tông.
Theo mối cung cấp mạch của tác phẩm, Nguyễn Thị Anh bao gồm quan hệ bất chủ yếu và bao gồm mang trước lúc được tiến cử vào cung. Sau khoản thời gian biến vua Thái Tông đổi mới tôi đòi của ái tình, Nguyễn Thị Anh sẽ xúi vua phế ngôi thái tử của Nghi Dân. Đến khi sinh Bang Cơ (vua Lê Nhân Tông sau này), vua phế hiền thê Dương Thị túng thiếu xuống làm cho thứ nhân, nhằm Nguyễn Thị Anh lên ngôi thê thiếp và tấn phong Bang Cơ mới gần 2 tháng tuổi đăng vương thái tử.
Chuyện chũm ngôi đổi công ty tạm lắng xuống, thì tiệp dư Ngô Thị Ngọc Giao sinh hạ quý tử (hoàng tử Lê bốn Thành, sau vua Lê Thánh Tông). Lo âu ngôi thái tử của Bang Cơ nặng nề bề giữ nổi, Nguyễn Thị Anh vẫn tìm giải pháp hãm hại mẹ con Ngô Thị Ngọc Giao, cơ mà nhờ bao gồm vợ ông xã Nguyễn Trãi hết lòng bịt chở, nên 2 chị em con những lần bay nạn. Khởi đầu từ chuyện này, Nguyễn Thị Anh vẫn tìm phương pháp hãm sợ Nguyễn Trãi.
Sau hạ độc vua và gây ra thảm án Lệ bỏ ra viên với bạn dạng án tàn tệ “tru di tam tộc” so với Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ, Nguyễn Thị Anh vẫn dùng quyền lực ép sử gia bẻ cong ngòi bút, vẽ lên chuyện Nguyễn Thị Lộ ngủ với vua và gây nên cái chết cho ngài.
 |
| Tiểu thuyết Công chúa Đồng Xuân trong phòng văn è cổ Mai Thùy. Ảnh: Y.N. |
Công chúa Đồng Xuân - số phận của thanh nữ sống trong chế độ xưa
Tiểu thuyết Công chúa Đồng Xuân ở trong phòng văn è cổ Thùy Mai dựa vào một vụ án có thật, một vụ án oan uổng, cho biết thêm số phận của thiếu phụ sống trong chế độ xưa.
Khi phát âm sử sách chép về bà, bên văn trần Thùy Mai thấy trong tim thương xót và ý muốn viết lại vụ án dưới mắt nhìn của con người ngày nay.
Đồng Xuân công chúa là nhỏ út vua Thiệu Trị, cùng là nhỏ dâu danh tướng mạo Nguyễn Tri Phương. Ck bà là phò mã Lâm quyết tử vì nước khi gần đầy 30 tuổi. Sau 10 năm sinh hoạt góa, Đồng Xuân bỗng có thai. Với giải pháp lệ đương thời, bà bị khép vào một trong những tội siêu lớn, thời ấy hotline là tội “hòa gian”.
Nhiều sử liệu đời sau ghi rằng người dan díu với Đồng Xuân chính là anh trai, Gia Hưng quận công Hồng Hưu. Theo đơn vị văn trằn Thùy Mai đấy là sự ghi chép hối hả chưa cẩn thận. Vì nếu đọc kỹ càng hai sử liệu cội của triều Nguyễn là Đại phái nam thực lục cùng Đại nam giới liệt truyện, thì đã thấy sử gia triều Nguyễn chưa bao giờ đặt bút xác minh rằng có bài toán ấy.
Thiên thu tiết lệ - giải thuật án oan nghìn năm của Thái sư Lê Văn Thịnh
Thiên thu tiết lệ - cuốn tè thuyết ở trong nhà văn Nguyễn Trọng Tân đề cập mang lại vụ án đã khiến cho Thái sư Lê Văn Thịnh - một nhân vật lịch sử hào hùng đáng được vinh danh phải ngậm oan suốt nghìn năm.
Trong cuốn đái thuyết, công ty văn Nguyễn Trọng Tân đã đặt ra những thắc mắc xung xung quanh oan chết thật thiên kỷ của Thái sư Lê Văn Thịnh:
Lê Văn Thịnh bị khép tội “mưu giết thịt vua”, một trọng tội dẫn đầu thập ác, bắt buộc tru di cửu tộc. Vậy mà vì chưng sao cửu tộc của ông không thể hấn gì, chỉ riêng 1 mình ông bị chuyển lên đày trên Thao Giang rồi chưa đầy một năm tiếp theo đã được tha?
 |
| Tượng long đá “miệng cắn thân, chân xé mình" đầy ngụ ý tại đền rồng Thái sư Lê Văn Thịnh. Ảnh: TL. |
Là fan tài cao học tập rộng, đã nhận được được không ít ân sủng của vua Lý Nhân Tông, lại thông thuộc và sinh sống theo khuôn thước lễ nghĩa Nho giáo, giữa cơ hội triều đình thịnh trị, tại sao gì khiến Lê Văn Thịnh đề xuất làm phản? Một viên quan liêu văn như Lê Văn Thịnh bội nghịch mà không tồn tại bè đảng, ko gươm giáo...
Việc ông bị khép tội, chỉ có một mình ông ngồi trên cái thuyền bé với một tấm da hổ giữa thời điểm mưa to lớn gió lớn (như sử chép). Trong lúc đó công ty vua gồm giáo vào tay, và chắc hẳn rằng lúc nào cũng có thể có ngự lâm quân hộ giá…
Từ những câu hỏi trên, bên văn Nguyễn Trọng Tân đã lời giải phần nào vụ án oan của Thái sư Lê Văn Thịnh.
Đó là chuyện Lê Văn Thịnh có gã gia nô fan nước Đại Lý có phép màu kỳ dị, thường xuyên bày trò thiết lập vui cho ông hoặc một vài triều thần. Được biết gã gia nô này là quà tặng của công ty Tống ban mang đến mà ông chẳng thể không nhận.
Đó là pho tượng hết sức lạ: gắng Rồng “miệng cắn thân, chân xé mình” tìm kiếm thấy ở khu vực đền thờ Lê Văn Thịnh tại làng Bảo Tháp, thị trấn Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.
Ngoài ra, tại quê hương Lê Văn Thịnh và nhiều nơi khác trên tổ quốc vẫn bao gồm đền thờ ông, ngưỡng vọng một tín đồ hiền tài vì những người dân dân vào vùng thiếu tín nhiệm ông là người phản nghịch...
Thiên thu tiết lệ khép lại bởi cuộc gặp gỡ giữa đơn vị văn cùng với Vua Lý Nhân Tông (trong một giấc mơ vào một trong những đêm mưa to gió lớn). Trong cuộc chạm chán gỡ ấy, bên văn đã mạnh dạn bày tỏ lưu ý đến của mình. Rằng, hợp lý và phải chăng tượng rứa rồng miệng cắm thân, chân xé bản thân là hiện nay thân của Đức vua Lý Nhân Tông. Là thông điệp về việc ân hận, dằn vặt của Đức vua vẫn xử oan Thái sư Lê Văn Thịnh.
Năm Ất Mão (1075), Vua Lý Nhân Tông (1072 – 1127) đến mở khoa thi tam trường nhằm chọn bạn tài làm cho quan. Đây là khoa thi đầu tiên ở nước ta, chọn lựa được hơn mười người. Tín đồ đỗ thủ khoa là Lê Văn Thịnh. Đây đó là vị tiến sĩ thứ nhất ở nước Việt Nam. Vị thủ khoa này ngày tiếp theo làm đến chức Thái sư – một chức quan to vào số 1 trong triều.
Nhưng ai hoàn toàn có thể ngờ rằng, vị tiến sỹ – Thái sư này hơn hai chục năm sau bị mắc tội “mưu làm cho phản”, suýt nữa bị chém. Tiếp đến bị nhốt vào cũi, đi đày sinh sống miền đánh cước.
Các sách chính sử thời đó và nhiều triều đại sau phần đa chép phê chuẩn sự kiện này và nhận định rằng Lê Văn Thịnh mắc tội làm phản nghịch là gồm thực, lẽ ra đề nghị khép vào tội chết. đơn vị sử học tập Ngô Sĩ Liên (thi đậu tiến sĩ vào năm Nhâm Tuất – 1442, đời vua Lê Thái Tông), cũng đều có lời bàn: “Người có tác dụng tôi định giật ngôi giết mổ vua mà lại được miễn tội chết, rứa là không nên trong câu hỏi hình, lỗi sinh sống vua tin sùng Phật giáo”. (sách “Đại Việt sử ký toàn thư”)
Lý Tế Xuyên, người sáng tác “Việt điện u linh” cũng than thở: “Lê Văn Thịnh tội đề xuất xử trảm vua lại tha cơ mà chỉ phạt lưu, chính ngoài ra thế thật là lầm lỗi”
Vụ án Thái sư Lê Văn Thịnh được những nhà chép sử đánh dấu như sau:“Tháng 3 năm Bính Tý (1096), nhân thời cơ ngày xuân, vua Lý Nhân Tông ngự ra hò Dâm Đàm (Hồ Tây), đi một loại thuyền bé dại xem tấn công cá. Chợt gồm mây mù nổi lên, trong đám mù nghe có tiếng giáo chém. Giây lát mây mù tan, thấy trong thuyền bao gồm con hổ, mọi tín đồ sợ tái phương diện đi, nói rằng: “Nguy lắm rồi!”. Fan đánh cá thương hiệu là Mục Thận quăng cái lưới khóa lên trên bé hổ, thế ra là Thái sư Lê Văn Thịnh. Vua nghĩ về Văn Thịnh là đại thần bao gồm công góp đỡ, không nỡ làm thịt chết, đày lên trại đầu nghỉ ngơi sông Thao. Thưởng đến Mục Thận quan chức và tài vật, lại đến đất Tây Hồ có tác dụng thực ấp. Trước đây, Văn Thịnh có gia nô fan nước Đại Lý (Vân Nam) có phép màu kỳ dị, mang lại nên làm ra như ráng để định cướp ngôi giết thịt vua.” (Sách “Đại Việt sử ký kết toàn thư”)
Sau lúc “quăng lưới chụp vào thuyền kia, bắt được hổ và nhận thấy là Lê Văn Thịnh! đơn vị vua cả giận, sai rước dây fe xích lại, bỏ vào cũi, rồi đày lên miền Thao Giang (nay thuộc thị trấn Tam Nông, thức giấc Phú Thọ). Vua khen Mục Công (Mục Thận) đã có công cứu giúp vua, cất làm Đô uý và sau thăng tới Phụ quốc tướng quân. Lúc mất, tặng chức Thái uý. Vua không nên dựng đền tạc tượng thờ” (Sách “Đại Việt u linh”)
Các sách khác ví như “Việt sử lược”, “Cương mục”… đầy đủ chép tương tự như vậy. Nguyên nhân nào để xẩy ra vụ án Thái sư Lê Văn Thịnh âm mưu phản nghịch định giết thịt vua, chiếm ngôi?
Nhiều nhà nghiên cứu và phân tích sau này cho rằng mẩu truyện Lê Văn Thịnh đầy đặc điểm hoang đường, vì sao vị tể tướng thong thái này lại có phép thần thông nhằm đổi trời trong trắng thành sương mù, biến bạn thành cọp?
Giáo sư Hoàng Xuân Hãn mang lại vụ án Lê Văn Thịnh chỉ là 1 sự đọc lầm không mong muốn và giải thích như sau: “Chuyện trên đây vượt trội cho sự mê tín có tác động lớn đến bao gồm trị nghỉ ngơi triều Lý. Sử còn cho biết thêm nhiều chuyện nói rằng vua Nhân Tông, tương tự như các vua đời Lý sau, cực kỳ tin ảo thuật và dễ dàng cảm xúc. Mang lại nên, chỉ bởi một việc xảy ra thất thường, cơ mà Văn Thịnh suýt bị chết. Về thời tiết thời gian đó, một trận mù bất thình lình tới bên hồ là một sự hay gặp. Tuy vậy với tâm thần giỏi bị xúc cảm của vua Lý thấy lúc trời về tối mà mình còn ở trên mặt nước, thì vua đâm ra hoảng hốt. Có lẽ rằng Lê Văn Thịnh cũng vị thấy trời về tối mà vội vã không đúng chèo thuyền gấp tới để hộ vua về. Ngồi trên thuyền bị tròng trành không vững, Văn Thịnh đề nghị ngồi khom mình, tay kháng vào thuyền mang đến vững. Dáng vẻ trông như bé hổ. Một khía cạnh khác, có lẽ rằng Văn Thịnh cũng tin vào các thuật và có tiếng sẵn là vẫn học được phép hoá hổ. Mang lại nên, kẻ trông thấy con hổ trong thuyền lại càng nghi cho ý mong mỏi hại vua”
Người ta đặt sự việc nghi vấn rất có thể có tuyệt không, câu chuyện Lê Văn Thịnh là một sự hiểu nhầm hay chỉ là một trong mưu mô vứt bỏ công thần của vua Lý, một hành động thường có của những vua chúa triều đại phong kiến?
Lần trang sử cũ, ta thấy gồm nhiều bạn dạng án “huyễn hoặc” tương tự, chần chừ bao nhiêu nhân tài non sông bị triều đình phong loài kiến huỷ diệt. Phiên bản thân chính sách vua chúa vì ước ao giữ độc quyền thống trị thường cố kỉnh thù địch và hồi hộp trước tài năng. Tầng lớp phong kiến chỉ hoàn toàn có thể lợi dụng đều kẻ tài giỏi trong thời gian nhất định cơ mà không tận dụng được kỹ năng đó. Trong những triều đại phong kiến lịch sử hào hùng cổ kim vậy giới, phần lớn đại công thần bị lưu lại đày, tàn giáp như Lê Văn Thịnh ko hiếm. Hàm Tín, trước khi bị Hán Cao Tổ cùng Lưu Bang làm thịt ở Vị vương vãi cung, đã biết rằng kẻ dùng mình sẽ không tha mình lúc đế nghiệp trả thành, bắt buộc từng than thở: “Giảo thỏ chết, chó săn bị thịt, chim hết, cung bị xếp xó”
Đại thi hào Nguyễn Du không phải ngẫu nhiên khi mở đầu Truyện Kiều, ông đã than thở:
“Trăm năm trong cõi fan ta
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”
Và khi sắp ngừng tác phẩm, ông lại thở than:
“Có tài nhưng cậy đưa ra tài
Chữ tài ngay lập tức với chữ tai một vần”
Nguyễn Du đã nhận thức thấy những “tai oan” của các nhân tài trong làng hội phong kiến, tuy nhiên ông đã kín đáo đổ thừa cho số mệnh. Dưới chế độ phong kiến, một khi “tài” đó vượt lên “tài” của quân vương vãi là bao gồm khi gặp mặt nạn, nếu “sáng rộng chúa” cí lúc là chạm mặt nạn.
Trở lại vụ án Thái sư Lê Văn Thịnh. Từ lúc Lê Văn Thịnh thi đỗ thủ khoa cùng được bổ dụng làm quan, ông sẽ đem không còn trí tuệ cùng tài năng của bản thân để phụng sự triều đình. Ngay sau khoản thời gian đậu thủ khoa năm 1075, Lê Văn Thịnh được vào hầu vua học (thực chất là dạy vua). Vì vì từ bây giờ vua Lý Nhân Tông mới khoảng tầm 10 tuổi. Lý Nhân Tông là nhỏ Thái hậu Ỷ Lan, đăng quang vua năm 1072, mới bao gồm 7 tuổi, bao gồm quan Thái sư Lý Đạo Thành làm Phụ chính.
Năm giáp Tý (1084), Lê Văn Thịnh lúc này đã làm cho Thị lang cỗ binh được vua giao mang lại trại Vĩnh Bình để cùng với người Tống bàn việc cương giới. Trong việc hoạch định biên giới, bên Tống trả cho nhà Lý 6 huyện với 3 động. Người Tống có thơ rằng:
“Nhân tham Giao Chỉ tượng, khước thất Quảng Nguyên Kim”
Nghĩa là:“Vì tham voi Giao Chỉ, bỏ qua vàng Quảng Nguyên”
Việc hoạch định biên thuỳ này, có công lao rất to lớn của Lê Văn Thịnh qua rất nhiều lần hội đàm với nhà Tống.
Năm Ất Sửu (1085), Lê Văn Thịnh được phong chức Thái sư – chức quan lại đại thần to độc nhất trong triều. Đất nước từ bây giờ đang vào thời kỳ thái bình, dân an, nước mạnh. Các chùa tháp được gây ra trong thời hạn đó. Lê Văn Thịnh ko những tất cả công phệ trong lĩnh vực ngoại giao mà lại còn có nhiều đóng góp trong các bước xây dựng điều khoản thời Lý.
Xem thêm: Khu vui chơi du lịch vinpearl hội an có gì ? du lịch vinpearl land nam hội an 2023
Nhưng lịch sử dân tộc thật trớ trêu, 11 năm sau (năm 1096), vị Thái sư đó lại mắc bắt buộc trọng tội tày đình.
Sau đa số thành công kếch xù của Lê Văn Thịnh cùng với tiếng tăm lẫy lừng nhưng mà ông đạt được, hẳn Lê Văn Thịnh đã trở thành một mối lo âu so với vua quan lại bấy giờ. Vua thì sợ hãi Lê Văn Thịnh ngày kia có thể làm gian nguy ngôi báu của mình; quan thi hại Lê Văn Thịnh gồm biệt tài, tất cả quyền uy khổng lồ lớn có thể làm phương hại đến địa vị mà người ta đang hưởng. Vày vậy đã hình thành ” sự kiện hồ Dâm Đàm” để loại trừ một kẻ thù đáng ngại… có lẽ vì thế mà người ta đã phụ thuộc vào sự mê tín dị đoan trong dân chúng, làm cho câu chuyện bội phản nghịch nhằm có cơ hội tẩy trừ một chông gai trước mắt?
II.Vụ án Lệ đưa ra Viên.
Ngày 27 mon 7, 1442 (năm Nhâm Tuất), vua Lê Thái Tông đi tuần sinh hoạt miền Đông, coi xét quan nghỉ ngơi thành Chí Linh, Hải Dương. Phố nguyễn trãi đón vua ngự ở miếu Côn Sơn, vị trí ở của Nguyễn Trãi. Ngày 4 mon 8 vua về mang lại Lệ bỏ ra Viên thuộc thị trấn Gia Định (nay thuộc xóm Thái Bảo, thị xã Gia Bình, Bắc Ninh). Cùng đi cùng với vua có Nguyễn Thị Lộ, một fan thiếp của đường nguyễn trãi khi ấy đã vào tuổi 40 được vua Lê Thái Tông yêu thích vì dung nhan đẹp, văn chương hay, luôn được vào hầu ở bên cạnh vua. Khi về đến Lệ đưa ra Viên, vua thức cả đêm với Nguyễn Thị Lộ rồi băng hà, từ bây giờ ông mới trăng tròn tuổi. Các quan bí mật đưa về, ngày 6 mon 8 bắt đầu đến tởm sư, nửa tối vào cho cung bắt đầu phát tang. Triều đình vẫn quy mang lại Nguyễn Thị Lộ tội giết vua. Phố nguyễn trãi và mái ấm gia đình bị án tru di tam tộc.
Vua Lê Thánh Tông
Năm 1464, vua Lê Thánh Tông cọ oan đến Nguyễn Trãi, đến sưu trung bình thơ văn nguyễn trãi để cất giữ hậu thế, và ông như đang tạc bia cho phố nguyễn trãi bằng câu thơ:
Ức Trai chổ chính giữa thượng quang đãng Khuê tảo
Tạm dịch:
Tâm hồn Ức Trai rực rỡ tựa sao Khuê.
III. Vụ án nai lưng Nguyên Hãn.
Trần Nguyên Hãn (?-1429) là võ tướng vào khởi nghĩa Lam Sơn, có không ít đóng góp trong sự nghiệp đánh chiến thắng quân Minh xâm lược và lập thành đơn vị Hậu Lê. Ông cũng là một trong những công thần đề xuất chịu cái chết ảm đạm ở triều vua Lê Thái Tổ.Lê Văn chăm bẵm trên khía cạnh trước tờ 100 đồng in năm 1966 của chủ yếu quyền nước ta Cộng hòa.
Nguyên quán mái ấm gia đình Lê Văn coi ngó ở đậy Quảng Nghĩa (lúc đó thuộc dinh Quảng Nam). Thân phụ ông là Lê Văn Toại dời vào Định Tường, sinh được tứ trai. ông chuẩn y là con trưởng, sinh năm Giáp dần dần (1764), khi sinh ra đã bẩm sinh khuyết tật bộ phận sinh dục, fan thấp nhỏ, thông minh, tuy thế nóng nảy. Năm canh tý (1780), Lê Văn duyệt được tuyển dụng có tác dụng thái giám vào dinh chúa Nguyễn, phụ trách việc nội đình, siêu đắc lực, nên từ từ lên cầm đầu hai nhóm thuộc nội. Lê Văn coi sóc theo sát bước đường bôn tẩu của Nguyễn Phúc Ánh, bao gồm cả hai lần chạy quý phái Xiêm La (Thái Lan) vào các năm 1784 cùng 1785. Sau khoản thời gian Nguyễn Phúc Ánh chiếm hẳn được dùng Côn và toàn vùng Gia Định năm Kỷ Dậu (1789), nhà chúa cho Lê Văn Duyệt mộ mộ binh, thuộc tả quân. Từ đó, coi xét tham gia đa số cuộc hành quân kháng Tây Sơn, bắt đầu nổi tiếng trong trận giải vây Diên Khánh năm ất mão (1795). Ngôi sao sáng Lê Văn Duyệt từ từ sáng chói, và bùng cháy nhất trong trận đánh đến sạch chảy tành lực lượng thủy quân của Tây đánh tại cửa Thị vật nài (Quy Nhơn) năm Tân chọn (1801). Cuộc đấu nầy được thiết yếu sử công ty Nguyễn hotline là “trung hưng đệ tuyệt nhất võ công” (Võ công oanh liệt độc nhất vô nhị của việc làm trung hưng đơn vị Nguyễn), và người chiếm công đầu, dũng cảm liều lĩnh tiến hành trận hỏa công nầy, chỉ biết tiến chứ không chịu đựng lùi là Lê Văn Duyệt. Sau trận nầy, Nguyễn Văn Thành ở lại nắm chân những tướng Tây tô là è cổ Quang Diệu với Võ Văn Dũng (đang vây Quy Nhơn vì Võ Tánh và Ngô Tòng Châu giữ); chúa Nguyễn dẫn quân ra đánh Phú Xuân, sai Lê Văn chăm chú và Lê chất đi trước. Cả hai đúng theo lực đánh hạ Phú Xuân cấp tốc chóng. Vua Cảnh Thịnh (nhà Tây Sơn) phải bỏ chạy ra Bắc hà. Ngày mồng 2 mon 5 năm Tân sắm (1801), Nguyễn Phúc Ánh ngược dòng sông Hương, trở về tái chỉ chiếm thành Phú Xuân.
Sau chiến trận Phú Xuân, một khía cạnh chúa Nguyễn giữ hộ quân truy sát vua Cảnh Thịnh, một phương diện gởi các tướng Lê Văn Duyệt, Lê Chất, Nguyễn Văn Thành con quay vào giải vây Quy Nhơn, tuy nhiên đã trễ vị Võ Tánh và Ngô Tùng Châu trong thành Quy Nhơn biết không phản kháng nổi, đành tự vẫn theo thành. Các tướng Tây đánh là è cổ Quang Diệu, Võ Văn Dũng tuy chiếm hữu được Quy Nhơn, nhưng lại cũng không chịu được nổi áp lực của quân chúa Nguyễn từ nhị phía bắc với nam đổ đến tấn công, bắt buộc phải vứt Quy Nhơn mon 3 năm Nhâm Tuất (1802), theo con đường núi qua Ai Lao, ra Nghệ An.
Ngày 2-5- nhâm tuất (l-6-1802), Nguyễn Phúc Ánh đăng quang vua trên Phú Xuân, lấy niên hiệu là Gia Long, rồi tự mình rước quân ra bắc, đánh dẹp lực lượng Tây đánh còn lại. Lê Văn xem xét được thăng Khâm sai chưởng tả quân Bình Tây tướng quân, với Lê hóa học làm Khâm sai chưởng hậu quân Bình Tây tướng quân, cùng nhau dẫn quân đi trước. Lực lượng đơn vị Nguyễn tiến chiếm phần Thăng Long, với bắt được vua Cảnh Thịnh dễ dàng, kết thúc nhà Tây Sơn.
Sau bài toán nước tới sự việc nhà. Vua Gia Long thấy Lê Văn phê chuẩn là hoạn quan, không thể gồm con nối dòng, nên nhân cuộc gặp gỡ với Lê Văn Toại, phụ thân Lê Văn Duyệt, từ bỏ Gia Định ra Phú Xuân thăm bé năm quý hợi (1803), nhà vua chỉ định tín đồ con của Lê Văn Phong, em của Lê Văn Duyệt, tên là Lê Văn Yên, làm nhỏ nối cái cho Duyệt. Lê Văn lưu ý được vua Gia Long coi là một giữa những vị tướng gần gũi nhất ở trong nhà vua. Những lần đi tuần hành phương xa như ra Bắc thành, vào Quảng Nam, vua gần như giao Phú Xuân đến Lê Văn để mắt bảo vệ, hay mọi khi có đao binh nguy hiểm, vua cũng giao đến Lê Văn Duyệt nắm quân tiến công dẹp, tốt nhất là những cuộc nổi dậy của những sắc dân miền núi làm việc Quảng Ngãi. Lê Văn chu đáo đi mang lại đâu, ở đó yên tĩnh, vày Lê Văn Duyệt là một trong những vị tướng mạo trị quân khôn cùng nghiêm minh, quán triệt thuộc cấp cho sách nhiễu dân chúng; mặt khác ông vừa cần sử dụng quân sự, vừa dùng chính trị để thu phục nhân tâm, và khôn cùng cương quyết trong lúc thi hành phương tiện lệ, đề nghị dân chúng vừa nể, vừa phục, cùng vừa sợ.
Năm Nhâm Thân (1812) , vua Xiêm (Thái lan) s ai quân xâm lăng Chân Lạp (Cambodia). Vua Chân Lạp chạy sang trọng Gia Định tỵ nạn. Vua Gia Long ngay tắp lự cử Lê Văn phê duyệt làm tổng trấn Gia Định thành để giải quyết và xử lý luôn việc Chân Lạp. Lê Văn săn sóc thương thuyết với sứ xiêm và sắp đặt đưa vua Chân Lạp về nước. Lúc sứ Xiêm mang báu vật tặng ngay Lê Văn Duyệt, ông trình lên triều đình xin chủ kiến chứ không nhận làm của riêng. Vua Chân Lạp trở về nước, tặng kèm nước ta 88 thớt voi. Lê Văn chú tâm tâu với vua Gia Long rằng nước Chân Lạp bắt đầu phục hồi, kho tàng còn trống, xin tính giá chỉ voi thành chi phí trả đến Chân Lạp, ngay tắp lự được đơn vị vua chấp thuận.
Năm Ất Hợi (1815), Lê Văn để mắt được triệu về kinh thành . Thời gian đó đang xảy ra vụ án Nguyễn Văn Thuyên. Vua Gia Long giao vụ câu hỏi cho ông Lê tra xét. Sau một lượt thẩm vấn, Nguyễn Văn Thuyên dìm tội, mang tới sự kết thúc bi quan vụ án nầy.
Trong thời hạn đó, Lê Văn thông qua vào quảng ngãi trước sau bốn lần nhằm tiểu trừ fan miền núi nổi lên tại đây. Năm Kỷ Mão (1819) , nhì trấn Thanh Hóa, nghệ an mất mùa, dân tình đói khổ, trộm cướp nổi lên quấy phá, quan lại quân trực thuộc không dẹp yên được Vua Gia Long ngay thức thì cử Lê Văn duyệt y làm kinh lược địa phận hai trấn đó. Vừa dùng quân sự, vừa dùng bao gồm trị, không bao thọ Lê Văn Duyệt bất biến được tình hình. Hơn 900 bạn ra đầu thú, hầu hết được ông Lê tâu xin triều đình khoan hồng với tha mạng. Trong nhóm nầy, bao gồm Nguyễn Hữu Khôi sau thay tên là Lê Văn Khôi.
Trở vào Gia Định, Lê Văn phê duyệt sai quân dẹp yên ổn ngay loàn sư Kế. Để giữ lại gìn kỷ cưng cửng quan lại, viên Phó tổng trấn là Huỳnh Công Lý tội vạ tham ngược liền bị Lê Văn Duyệt ra lệnh xử tử, dầu y có đàn bà là hầu thiếp của nhà vua. Lê Văn Duyệt thống trị rất nghiêm minh. ông còn thực hiện một chế độ ngoại giao uyển chuyển, nhu hòa với những nước tây phương, không khiến trở xấu hổ trong việc những giáo sĩ Thiên Chúa giáo truyền đạo, cầm lại việc bảo hộ Chân Lạp, làm cho Xiêm La nể sợ, với cả Miến Điện cũng rất mến phục.
Năm Quý mùi hương (1823), Lê Văn phê duyệt về triều (Huế) phúc trình tình trạng Gia Định thành, xin vua thu dụng nhỏ cháu các công thần đã hy sinh thời Nguyễn Phúc Ánh còn bôn tẩu sống miền Nam
Năm sau (1824), ông về triều dân nữa, chạm mặt lúc lổng trấn Bắc thành là Lê chất cũng về triều. Lê chất bàn rằng: “Bây giờ triều đình chũm cả quyền cương, mở có trăm vấn đề tiến dùng văn thần, trách thành thiết yếu trị, lũ họ đều là võ biền. Xuất thân chỉ biệt trực tiếp lòng làm ngay, hoặc không nên lễ pháp, tự điển lúc tỉnh thái bình khác cùng với lúc new dựng triều đình, chả gì bởi ta dưng biểu xin thôi vấn đề hai thành ” Lê Văn coi xét đồng ý. Nhị ông liền cùng dâng sớ xin rút lui. Vua Minh Mạng ko chấp thuận, sai nhì ông trở về nhiệm sở làm cho việc. Trong thời hạn nầy, hoàng thân Mỹ Đường bị tố giác thông dâm với mẹ , vua sai Lê Văn chú ý bắt gìm nước chết.
Nhân lễ đại khánh máu Thuận Thiên Cao hiền thê năm Đinh Hợi (1827) , vk thứ vua Gia Long, bà mẹ ruột vua Minh Mạng, được 60 tuổi, Lê Văn lưu ý ra Huế triều yết. Vua Minh Mạng nhận xét về Lê tả quân như sau: “Người
V. Vụ án Lê Chất.
Lê chất (1769 – 1826), danh tướng triều Nguyễn. Quê Phù Mỹ, Bình Định.Thân cố gắng và sự nghiệp
Lúc đầu Lê hóa học theo bên Tây Sơn, lập được rất nhiều chiến công, được phong tới chức đô đốc.Sau lúc vua quang Trung mất (1792), nội cỗ vương triều Tây Sơn dần dần suy yếu, rạn nứt. Nhân thấy tướng tá của Nguyễn Phúc Ánh là Nguyễn Văn Tính đóng góp quân ngay gần đấy, Lê chất bàn với phụ vương vợ là đô đốc Lê Trung để thuộc trốn sang. Thấy thân phụ vợ cứ chần chừ, một mình Lê hóa học viết thư xin hàng. Nguyễn Văn Tính rước thư kéo lên chúa Nguyễn.Nguyễn Phúc Ánh nói:Lê hóa học là đứa giảo hoạt, vì thế lời này chưa hẳn thực đâu.Năm 1789, quân đơn vị Nguyễn thắng thường xuyên mấy trận liền, cần vua nhà Tây tô là Cảnh Thịnh (Nguyễn quang quẻ Toản) ngờ Lê Trung với Lê hóa học thông đồng với đối phương. Lê Trung bị giết, Lê Chất quăng quật trốn, tuy thế bị săn lùng gắt gao quá đề nghị phải bắt một người dân có khuôn mặt kiểu như mình, vứt thuốc độc cho chết để đưa vai tuồng tự tử. Ít lâu sau, vào khoảng thời gian 1799, Lê chất đến gặp mặt tướng chúa Nguyễn là Võ Tánh để xin hàng. Từ bỏ đây, Lê chất gắn bó cùng với Nguyễn Phúc Ánh cho tới hết đời.Năm 1801, được phong tước Quận công. Năm 1802, làm cho Khâm không nên chưởng hậu quân Bình Tây tướng mạo quân, dẫn bộ binh đi đánh chiếm Bắc Hà. Năm 1803, ông thuộc Phạm Văn Nhân, Nguyễn Văn Khiêm trông coi việc xây dựng tởm thành.Năm 1810, ông làm Hiệp tổng trấn Bắc Thành, cùng rất Nguyễn Huỳnh Đức, Phạm Như Đăng. Đến năm 1818, ông lên làm Tổng trấn Bắc Thành.Bởi tài giỏi năng, Lê hóa học lập được nhiều công lao. Tuy nhiên, những lần ông được trọng thưởng là những lần ông bị kèn cựa, xuyên mói. “Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện”, bao gồm chép chuyện ông bị phe cánh của tướng Đặng trần Thường buông lời sàm pha, cho nỗi vua Gia Long rước vụ vấn đề ra mang đến triều thần bàn nghị là một trong những ví dụ.Ông mất vào tháng 7 năm Bính Tuất (1826), tận hưởng dương 57 tuổi, được truy khuyến mãi ngay Thiếu phó, thụy là Trung Nghị.
Án Lê Văn lưu ý phát ra năm kia thì năm tiếp theo ( Bính Thân, 1836) tất cả quan Lại cỗ tả thị lang Lê Bá Tú dâng sớ truy hỏi hặc Lê chất phạm phần nhiều 16 tội.Sử gia nai lưng Trọng Kim chép : Minh Mạng dụ rằng:… Lê chất cùng với Lê Văn Duyệt, dựa nhau có tác dụng gian, tội trạng đầy chứa, nhổ từng loại tóc mà lại tính cũng ko hết, mang thử bổ quan tài giết thây, cũng ko là quá. Tuy vậy lại nghĩ chất tội cũng giống như Duyệt, hồi đó Duyệt đang không bổ thùng giết tjây, thì thay xương khô của chất nay cũng chẳng màng bắt tội. Vậy đến Tổng đốc Bình Phú Võ Xuân Cẩn san phẳng chiêu mộ của hắn, tương khắc bia dựng lên phía trên đề lớn mấy chữ “Chỗ này là chỗ Lê hóa học phục pháp” để gia công gương cho kẻ tà đạo tặc muôn đời. Còn vợ hắn là Lê Thị sai cùng ở một nhà, dự biết mưu chúng ta nghịch, xử vào cực hình, cũng là phải, song kẻ bọn bà chẳng bắt buộc vội vàng bao gồm pháp. Vậy Lê Thị không nên cùng nhỏ là Lê Cẩn, Lê Trương, Lê Thường, Lê Kỵ, gần như cải làm cho trảm giam hậu. Lại tịch biên gia sản, được hơn 12.000 quan tiền, giao tỉnh chứa cả vào kho.” (“Việt nam sử lược” NXB Tân Việt, sử dụng Gòn, 1964, tr.455-446 )Mãi mang lại năm Mậu Thân 1868, vua từ Đức bắt đầu truy phục chức tước cho ông.Lúc còn sống, Lê hóa học là đồng bọn thiết của Lê Văn Duyệt. Chắc hẳn rằng đó là lí bởi vì chính, khiến Hội Thượng Công Qúy Tế lập bàn thờ tổ tiên ông vào Lăng Ông Bà Chiểu, quận Bình Thạnh, Tp hồ Chí Minh.Riêng tro cốt Lê Chất, năm 1910 lúc sở công chánh hà nội thủ đô đào quãng con đường từ đền rồng Quang Thánh đến che Toàn quyền Đông Dương để đặt trụ điện, tất cả tìm thấy cân nặng đai, áo nón hãy còn nguyên vẹn. Chánh quyền đương thời cho cất mả ở bên vườn Bách thú Hà Nội.Và sau này, ông Phan Khôi (1887-1959) lúc đến viếng tuyển mộ Lê Chất, bao gồm làm một bài xích thơ cảm hoài sau:Viếng mộ ông Lê Chất
Bình Tây trấn Bắc sử nghìn thu,Ấy cỏ mờ rêu đất một u.Ấy dũng ấy trung là cố gắng thế!Mà ân mà lại nghĩa sống mô mô?
Chim gào hờn sót xuân ầm ỹ;Hùm thét oách lưa gió vụt vù,Cái chuyện hero ai nhắc nữa,Hồ Tây văng vẳng tiếng chuông bu!(Thực Nghiệp, 1921)
Nhưng vẫn không thấy an toàn, vợ ck Lô-dơ-by đã bày ra một planer cho ông Tống Văn Sơ đóng giả làm 1 người các bạn của ông Phó thống đốc, và gửi ông thoát ra khỏi vòng vây của lũ mật thám Hồng Kông trót lọt.Sau lúc Tống Văn Sơ thoát ra khỏi Hương Cảng, lý lẽ sư Lô-dơ-bi vẫn chưa cảm thấy yên tâm, ông tức tốc nghĩ ra một “diệu kế” là tung tin Tống Văn Sơ tức lãnh tụ An phái mạnh Nguyễn ái Quốc đã chết trong cơ sở y tế ở hương thơm Cảng.Báo chí bắt được tin đó đã hối hả cho đăng cài ngay. Chỉ mấy bữa sau tờ báo của Đảng cùng sản Liên Xô Pravda cũng đã đăng tin bi tráng và trung ương Đảng cùng sản Liên Xô đã tổ chức lễ truy điệu đồng chí Nguyễn Ái Quốc trên trường Đại học Xta-lin.Rồi một loạt phương tiện báo chí ,kể cả những Báo của Đảng CSVN cũng post bài Nguyễn Ái Quốc vẫn chết.Vốn đã thấu hiểu Nguyễn Ái Quốc là Tống Văn Sơ, đàn Pháp – Anh vẫn ngu dở người tin rằng: Nguyễn Ái Quốc sẽ chết.Sau khi thoát khỏi Hương Cảng, phần bởi bận chuyển động cách mạng, phần bởi tránh cho các ân nhân của mình bị cơ quan chỉ đạo của chính phủ sở tại làm cho rầy rà, mãi cho tới năm 1956, Hồ quản trị mới tất cả dịp nối lại mối quan hệ với “cố nhân”.
